سرورا سرنوشتم به دست توست وهرآنچه تاواپسین دم حیاتم ، نهان وآشکار ازمن سرزند تودانی وکاستی وفزونی وسودوزیانم تنها به دست توست نه دگری
تودانی که دردلم چه دارم واز نیازم آگهی ونهادم می شناسی .کاراین سرا وآن سرایم برتوپوشیده نیست .
(فرازی از مناجات شعبانیه )
می آفرینیم ، گاهی ما وگاهی خالق
بادستانمان ،
خشت برخشت می گذاریم ؛ تانزدیک تر شویم به آسمان از زمین ، اسمش را میگذاریم ، مسجد .
آری ، ساخته دست ما میشود خانه خدا … می شود محل رازونیاز … خانه درد دل … وواجب الاحترام میشود .
وحال آن را که خدایش آفریده است با دست خویش ،
نوربرنور ، تانزدیک ترش کند به زمین از آسمان ، اسمش را میگذارد زهرا (سلام الله علیها).
آری ، مخلوق خدا میشود بیت الله … میشود محل رازونیاز… خانه درددل … وواجب الاحترام میشود.
از بهلول سوال کردند که حضرت لوط پیغمبر چه قومی بوده ؟
گفت : از اسمش پیداست که پیغمبر الواط وارازل وبدان بوده است .
به بهلول گفتند : چرا چنین جسارتی به پیغمبر خدا می نمایی ؟
گفت : به خود پیغمبر جسارتی نشده ، قومش را میگویم ودروغ هم نگفته ام !
انتظار فرج در روایات اسلامی.
امید و آرزو و دل بستن به آینده بهتر و زندگی مرفه تر که شامل عنصر خوشبینی نسبت به جریان کلی نظام طبیعت و سیر تکاملی تاریخ و اطمینان به آینده روشنتر، و طرد عنصر بدبینی نسبت به پایان کار بشر است، در زبان روایات اسلامی (انتظار فرج) خوانده میشود.
اصل انتظار فرج، از یک اصل کلی اسلامی و آیات کریمه قرآن مجید مایه میگیرد، و آن اصل حرمت یأس و نومیدی از لطف و رحمت خداوند است.
مسلمانان بر اثر نویدهای قرآن کریم و پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و جانشینان معصوم آن حضرت عقیده دارند که در پایان روزگار، خداوند مردی را از دودمان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بر میانگیزاند که به وسیله او (دین اسلام) را آشکار میسازد.
این موعود عزیز، بر اساس صحیح ترین و استوارترین مصادر اسلامی و بشارتهای انبیای الهی، و نویدهای کتب مذهبی اهل ادیان، دوازدهمین جانشین رسول خدا صلی الله علیه و آله و از فرزندان پاک و معصوم علی و زهراء علیهما السلام و هم نام و هم کنیه پیامبر خدا صلی الله علیه و آله است که در بین مسلمانان به عناوین مختلفی چون: (مهدی)، (قائم)، (منتظر)، (صاحب الامر)، (صاحب الزمان)، (حجة الله)، (بقیة الله) و (خلف صالح) شهرت دارد.
اینک به قسمتی از این روایات که ما آنها را به عنوان نمونه در اینجا میآوریم، توجه فرمایید:
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله میفرماید:
(لو لم یبق من الدنیا الا یوم لطول الله ذلک الیوم حتی یبعث رجلا منی او من اهل بیتی یواطی اسمه اسمی یملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا …).
اگر از دوام دنیا به جز یک روز بیشتر نمانده باشد، خداوند آن روز را به قدری طولانی میگرداند تا مردی از دودمان من و یا از اهل بیت مرا برانگیزد که هم نام من است … او زمین را پر از عدل و داد مینماید همچنان که پر از ظلم و جور شده است.کتاب التاج الجامع للاصول، جلد 5، صفحه 343 و بحار الانوار، جلد 51، صفحه 74، حدیث 27 و بسیاری از کتب حدیث/
همچنین در حدیث دیگری میفرماید:
(ابشرکم بالمهدی یملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما، یرضی عنه ساکن السماء و ساکن الارض).
شما را به حضرت مهدی علیه السلام مژده میدهم که او زمین را پر از عدل و داد میکند همان طوری که پر از ظلم و ستم شده است. ساکنان آسمان و زمین از او خشنود میشوند.
فصول المهمه، صفحه 297 و مسند احمد، جلد 3، صفحه 37، و منابع دیگر حدیث. التاج الجامع للاصول، جلد 5، کتاب الفتن و علامات الساعة، صفحه 343/
و نیز در یک حدیث دیگر میفرماید:
(لا تنقضی الساعة حتی یملک الارض رجل من اهل بیتی، یملا الارض عدلا کما ملئت جورا).
المهدی الموعود المنتظر، جلد 1، صفحه 94، حدیث 90، و بحار الانوار، جلد 51، صفحه 78/
دنیا به آخر نمیرسد مگر این که مردی از اهل بیت من، تمام جهان را مالک شود، او سراسر روی زمین را پر از عدل کند همچنان که پر از ستم شده باشد.
امیر مؤمنان علی علیه السلام میفرماید:
(المهدی منا فی آخر الزمان، لم یکن فی امة من الامم مهدی ینتظر غیره).
منتخب الاثر، صفحه 171، حدیث 90، دلائل الامامه طبری، صفحه 256/
مهدی علیه السلام مردی از دودمان ماست که در آخرالزمان ظاهر میشود. در همه عالم شخصی به نام مهدی منتظر که مردم انتظارش را میکشند جز او وجود ندارد. (او یک تن بیشتر نیست).
از این حدیث شریف استفاده میشود که مهدی موعود منتظر علیه السلام در سراسر عالم یکی است و از دودمان رسول خدا صلی الله علیه و آله و فاطمه زهراء علیها السلام و علی مرتضی علیه السلام است که در آخر زمان ظهور مینماید، و هرگز تعددی در آن وجود ندارد، و به قول معروف، مهدی شخصی است نه نوعی.
امام حسین علیه السلام میفرماید:
منا اثناء عشر مهدیا، اولهم امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب و آخرهم التاسع من ولدی هو الامام القائم بالحق، یحیی الله به الارض بعد موتها، و یظهر به دین الحق علی الدین کله و لو کره المشرکون
[قرآن كريم، سوره مباركه التوبة، آيه 33]
بحار الانوار، جلد 51، صفحه 133، حدیث 4، منتخب الاثر، صفحه 205، حدیث 4، کفایة الاثر، صفحه 232 و کمال الدین صدوق با ترجمه فارسی، جلد 1، صفحه 434، باب 30، حدیث 3/
امامان دوازده گانه از ما هستند که اول آنها امیر مؤمنان علی علیه السلام و آخرینشان نهمین فرزند من امام قائم به حق است. خداوند به وسیله او زمین مرده را زنده و آباد گرداند، و دین حق را بر همه ادیان پیروز گرداند گرچه مشرکان خوش ندارند.
امام باقر علیه السلام میفرماید:
ان الدنیا لا تذهب حتی یبعث الله عزوجل رجلا منا اهل البیت یعمل بکتاب الله، لا یری فیکم منکرا الا انکره.
کافی، جلد 8، صفحه 396، حدیث 597، و بشارة الاسلام، صفحه 246/
دنیا به پایان نمیرسد تا این که خدای تعالی مردی از خاندان مرا برانگیزد که به کتاب خدا (قرآن) عمل کند، و در میان شما کار زشتی را نبیند جز آنکه از آن جلوگیری نماید.
امام صادق علیه السلام میفرماید:
الخلف الصالح من ولدی و هو المهدی، اسمه محمد و کنیته ابوالقاسم یخرج فی آخر الزمان. روزگار رهایی، جلد 1، صفحه 374/
خلف صالح از فرزندان من همان مهدی است که نام او (محمد) و کنیه اش ابوالقاسم است و در آخر زمان ظاهر میشود.
احمد بن زیاد از امام کاظم علیه السلام پرسید:
آیا در میان شما امامان کسی هست که از انظار مردم غایب شود؟
امام علیه السلام فرمود:
آری، او کسی است که شخصا از دیدگان مردم غایب میشود ولی یادش از دلهای مؤمنان نمیرود، او دوازدهمی ما امامان است که خداوند هر مشکلی را برای او آسان میکند و هر سختی و ناهمواری را برای او هموار مینماید. گنجها و معادن زمین را برای او ظاهر میگرداند و هر دور و درازی را برای او نزدیک و کوتاه میکند و هر ستمگر گردن کشی را به وسیله او نابود میسازد و هر شیطان سرکشی را به هلاکت میرساند. او پسر بانوی کنیزان است که ولادتش بر مردم پوشیده میماند … تا زمانی که خداوند او را ظاهر گرداند و به وسیله او زمین را پر از عدل و داد کند چنان که پر از ظلم و ستم شده باشد.
بحار الانوار، جلد 51، صفحه 150، حدیث 2، و کمال الدین، جلد 3، صفحه 40، حدیث 7، باب 34/
برخلاف گفته کسانى که فکر مى کنند بذر اصلى انتظار ظهور یک مصلح بزرگ را، شکست ها و ناکامی ها و نابسامانی ها مى پاشد؛ عشق به این موضوع مربوط به اعماق وجود آدمى است.به تعبیر دیگر، انسان از دو راه- از راه عاطفه و خرد - سرانجام در برابر چنین مسأله اى قرار مى گیرد و سروش این ظهور را با دو زبان «فطرت و عقل» مى شنود.
و به عبارت روشن تر، ایمان به ظهور مصلح جهانى جزئى از «عشق به آگاهى» و «عشق به زیبایى» و «عشق به نیکى» (سه بعد از ابعاد چهارگانه روح انسان) است که بدون چنان ظهورى این عشق ها به ناکامى مى گراید و به شکست محکوم مى شود.
شاید این سخن نیاز به توضیح بیشترى داشته باشد و آن اینکه مى دانیم «عشق به تکامل» شعله جاویدانى است که سراسر وجود انسان را در برگرفته؛ او مى خواهد بیشتر بداند؛ بیشتر از زیبائی ها ببیند؛ بیشتر از نیکی ها بهره ببرد. خلاصه اینکه، علاقه انسان به پیشرفت و تکامل، به دانایى و زیبایى، به نیکى و صلح و عدالت، علاقه اى است اصیل، همیشگى و جاودانى؛ و انتظار ظهور یک مصلح بزرگ جهانى آخرین نقطه اوج این علاقه است.
چگونه ممکن است عشق به تکامل همه جانبه در درون جان انسان باشد و چنین انتظارى نباشد! مگر تکامل جامعه انسانى بدون آن امکانپذیر است!هیچگاه پیدایش این انگیزهها را نمى توان با عوامل اجتماعى و روانى پیوند داد. گرچه این عوامل در تضعیف یا دامن زدن به آنها سهم مهمّى دارند؛ ولى اصل وجود آنها، جزء روان انسانها و جزء ابعاد اصلى روح اوست؛ به دلیل این که هیچ جامعه و هیچ ملّتى هرگز از این انگیزه ها تهى نبوده است.
فطرت و «صلح و عدالت جهانى»
عشق به صلح و عدالت در درون جان هر کسى هست؛ همه از صلح و عدل لذّت مى برند؛ و با تمام وجود خود خواهان جهانى مملو از این دو هستند.با تمام اختلاف هایى که در میان ملّتها و امّتها در طرز تفکّر، آداب و رسوم، عشقها و علاقه ها، خواست ها و مکتب ها، وجود دارد؛ همه بدون استثنا سخت به این دو علاقه مندند، و گمان مى کنم دلیلى بیش از این براى فطرى بودن آنها نیاز نیست؛ چه اینکه همه جا عمومیّت خواسته ها دلیل بر فطرى بودن آنهاست.فطرت و نهاد آدمى بوضوح صدا مى زند که سرانجام، صلح و عدالت، جهان را فرا خواهد گرفت؛ و بساط ستم برچیده مى شود؛ چرا که این خواست عمومى انسانها است.علاوه بر ملّتها، عمومیّت این اعتقاد در همه مذاهب نیز نشانه دیگرى بر اصالت و واقعیّت آن است زیرا چیزى که زاییده شرایط خاص و محدودى است نمى تواند اینچنین عمومى باشد. تنها مسائل فطرى هستند که از چنین عمومیّتى برخوردارند؛ و اینها همه نشانه آن است که از زبان عواطف و سرشت آدمى این نغمه در جان او سرداده شده که سرانجام مصلحى بزرگ جهان را زیر پرچم صلح و عدالت قرار خواهد داد.
فطرت و وجود مصلحی بزرگ
هر عشق اصیل و فطرى حاکى از وجود معشوقى در خارج و جاذبه و کشش آن است.یعنى اگر تشنه مى شویم و عشق به آب داریم دلیل بر آن است که «آبى» وجود دارد که دستگاه آفرینش تشنگى آن را در وجود ما قرار داده است.اگر علاقه اى به جنس مخالف داریم دلیل بر وجود جنسى مخالف در بیرون ماست؛ و اگر عشق به زیبایى و دانایى داریم دلیل بر این است که زیبائی ها و دانائی هایى در جهان هستى وجود دارد.و از اینجا به آسانى نتیجه مى گیریم که اگر انسانها انتظار مصلح بزرگى را مى کشند که جهان را پر از صلح و عدالت و نیکى و داد کند، دلیل بر آن است که چنان نقطه اوجى در تکامل جامعه انسانى امکانپذیر و عملى است که عشق و انتظارش در درون جان ماست.
«اسناد و مدارک» موجود نشان مىهد که این یک اعتقاد عمومى و قدیمى، در میان همه اقوام و مذاهب شرق و غرب است، (اگر چه در پارهاى از مذاهب همچون اسلام تأکید بیشترى روى آن شده است.) و این خود دلیل و گواه دیگرى بر فطرى بودن این موضوع است.در اینجا ما به عنوان نمونه برخی از اقوام و مذاهب که به ظهور مصلحی بزرگ معتقدند، اشاره می کنیم.