انتظار عمومی برای یک مصلح کل
تقریباً تمام اقوام جهان در انتظار یک رهبر بزرگ انقلابى به سر مى برند که هر کدام او را به نامى مى نامند، ولى همگى در اوصاف کلّى و اصول برنامههاى انقلابى او اتّفاق دارند.در اینجا به قسمتى «کاملًا فشرده» از باز تاب این عقیده در میان اقوام و ملل مختلف، می پردازیم:
پرتوى در کتب عهد قدیم (تورات و ملحقّات آن)
1- در کتاب «مزامیر داوود» مزمور 37 چنین مىخوانیم:«… زیرا که شریران منقطع خواهند شد، و امّا متوکّلان به خداوند وارث زمین خواهند شد، هان، بعد از اندک مدتى شریر نخواهد بود، در مکانش تأمّل خواهى کرد و نخواهد بود؛ امّا حکیمان (صالحان) وارث زمین خواهند شد!»
2- و نیز در همان مزمور 37 (از مزامیر داوود) جمله 22 مىخوانیم:«زیرا (متبرکان خداوند) وارث زمین خواهند شد، امّا ملعونان وى منقطع خواهند شد.»
3- و نیز در جمله 29 در همان مزمور آمده است:«صدیقان وارث زمین شده ابداً در آن ساکن خواهند شد.»
4- در کتاب «حبقوق» نبى، فصل 7، مى خوانیم:«… و اگرچه تأخیر نماید؛ برایش منتظر باش! زیرا که البتّه خواهد آمد و درنگ خواهد نمود؛ بلکه جمیع امّتها را نزد خویش جمع مىکند؛ و تمامى را براى خویشتن فراهم مى کند.»
5- در کتاب «اشعیاى نبى»، فصل 11، در بحثى که سراسر تشبیه است مى خوانیم:«و نهالى از تنه یسى بر آمده شاخه اى از شاخه هایش قد خواهد کشید … ذلیلان را به عدالت حکم؛ و براى مسکینان زمین به راستى تنبیه (و مایه بیدارى) خواهد بود … کمربند کمرش عدالت، و وفا نطاق میانش خواهد بود؛ و گرگ با بره سکونت داشته، … و طفل کوچک راعى (شبان) ایشان خواهد بود … و در تمامى کوه مقدّس من هیچ ضرر و فساد نخواهند کرد، زیرا که زمین از دانش خداوند، مثل آبهایى که دریا را فرو مى گیرند، پر خواهد شد.»
نشانه هایى در کتب عهد جدید (اناجیل وملحقّات آن)
1- در انجیل «متى»، فصل 24، مى خوانیم:«چون که برق از مشرق بیرون مى آید و تا به مغرب ظاهر مى گردد، آمدن فرزند انسان نیز چنین خواهد بود…خواهند دید فرزند انسان را برابرهاى آسمان که مى آید با قدرت و جلال عظیم! و فرشته هاى خود را (یاران خود را) خواهد فرستاد با صور بلند آواز و آنان برگزیدگانشان را جمع خواهند نمود.»
2- و در انجیل «لوقا»، فصل دوازدهم، آمده است:«کمرهاى خود را بسته و چراغهاى خود را افروخته دارید، و شما مانند کسانى باشید که انتظار آقاى خود مى کشند، تا هر وقت بیاید و در را بکوبد بیدرنگ براى او باز کنید!»
تجلّى این برنامه در کتب زرتشتیان
1- در کتاب معروف «زند» پس از ذکر مبارزه همیشگى «ایزدان» و «اهریمنان» مى خوانیم:«… آنگاه پیروزى بزرگ از طرف ایزدان مى شود؛ و اهریمنان رامنقرض مى سازند …پس از پیروزى ایزدان، و برانداختن تبار اهریمنان، عالم کیهان به سعادت اصلى خود رسیده، بنى آدم بر تخت نیکبختى خواهند نشست!»
2- «جاماسب» در کتاب «جاماسب نامه» از زردشت نقل مى کند که مى گوید:«مردى بیرون آید از زمین تازیان … مردى بزرگ سر، و بزرگ تن، و بزرگ ساق، و بر آئین جدّ خویش و با سپاه بسیار، و روى به ایران نهد، وآبادانى کند و زمین را پرداد کند.»
جلوه گاه این عقیده در کتب هندیان و برهمائیان
1- در کتاب «وشن جوک» از کتب هندوها چنین آمده است:«سرانجام دنیا به کسى بر گردد که خدا را دوست دارد و از بندگان خاصّ او باشد. و نام او «فرخنده و خجسته» باشد!»
2- در کتاب دیگرى به نام «دیده» آمده است:«پس از خرابى دنیا پادشاهى در آخر زمان پیدا شود که پیشواى خلائق باشد؛ و نام او «منصور» باشد، و تمام عالم را بگیرد؛ و به آئین خود آورد.»
3- در کتاب «دداتک» از کتب مقدّسه برهمائیان آمده است:«… دست حق در آید و جانشین آخر «ممتاطا» ظهور کند و مشرق و مغرب عالم را بگیرد همه جا؛ و خلایق را هدایت کند.»
4- در «پاتیکل» از کتب هندوان آمده است:«چون مدّت روز تمام شد، و دنیاى کهنه نو شود؛ و زنده گردد و صاحب ملک تازه پیدا شود؛ از فرزندان دو پیشواى جهان یکى ناموس آخر زمان و دیگرى و حتّى بزرگ وى که «پشن» نام دارد و نام صاحب آن ملک تازه «راهنما» باشد؛ بحق پادشاه شود، و خلیفه رام باشد و حکم براند و او را معجزه بسیار باشد.»
5- در کتاب «باسک» از کتب هندوها آمده است:«دور دنیا تمام شود به پادشاه عادلى در آخر زمان که پیشواى فرشتگان و پریان و آدمیان باشد؛ و راستى حق با او باشد، و آنچه در دریا و زمینها و کوهها پنهان باشد، همه را به دست آورد، و از آسمان و زمین آنچه باشد خبرمى دهد، و از او بزرگتر کسى به دنیا نیاید!»
این عقیده در میان چینیان و مصریان و مانند آنها
1- در کتاب «علائم ظهور»، مى خوانیم:قسمت اعظم ترجمه متن هاى پهلوى «صادق» درباره ظهور و علائم ظهور است و اگر روی هم رفته نیز به همه متون پهلوى صادق توجّه کنیم باید بگوییم تماماً جنبه مذهبى دارد.«… موضوع ظهور و علائم ظهور موضوعى است که در همه مذاهب بزرگ جهان واجد اهمّیّت خاصّى است، به قول «صادق»: صرف نظر از عقیده و ایمان که پایه این آرزو را تشکیل مى دهد، هر فرد علاقه مند به سرنوشت بشریّت و طالب تکامل معنوى آن وقتى که از همه ناامید مى شود و مى بیند که با وجود اینهمه ترقّیات فکرى و علمى شگفت انگیز باز متأسّفانه بشریّت غافل و بی خبر، روز به روز، خود را به سوى فساد و تباهى مى کشاند، و بیشتر از خداوند بزرگ دورى مى جوید، و بیشتر از اوامر او سرپیچى مى کند، بنا به فطرت ذاتى خود متوجّه درگاه خداوند بزرگ مى شود و از او براى رفع ظلم و فساد یارى مى جوید!از این رو در همه قرون و اعصار آرزوى یک مصلح بزرگ جهانى در دلهاى خدا پرستان وجود داشته است و این آرزو نه تنها در میان پیروان مذاهب بزرگ، مانند زردشتى و یهودى و مسیحى و مسلمان سابقه دارد؛ بلکه آثار آن را در کتابهاى قدیم چینیان، و در عقاید هندیان؛ و در بین اهالى اسکاندیناوى و حتّى در میان مصریان قدیم؛ و بومیان و حتّى مکزیک؛ و نظایر آنها نیز مى توان یافت.»لازم به یادآورى است که کتاب «زند، و هومن یسن» و چند کتاب دیگر زردشتى و از جمله دو باب آخر جاماسب نامه مشتمل بر پیشگویى زردشت از زبان جاماسب حکیم به «گشتاسب» پادشاه وقت که به آئین زردشت گروید راجع به موعود آخر زمان، توسّط صادق هدایت از متن پهلوى به فارسى برگردانده شده، و به وسیله حسن قائمیان دوست و هم قلم هدایت به نام «علائم ظهور» منتشر گردیده است.
شعاع این فکر در میان غربیها
1- عقیده به ظهور یک رهایى بخش بزرگ و برچیده شدن بساط ظلم و ستم از میان انسانها، و حکومت حق و عدالت منحصر به شرقی ها و مذاهب شرقى نیست؛ بلکه یک اعتقاد عمومى و جهانى است که چهره هاى مختلف آن در عقاید اقوام گوناگون دیده مىشود، و همه روشنگر این حقیقت است که این اعتقاد کهن ریشه اى در فطرت و نهاد انسانى؛ و در دعوت همه پیامبران، داشته است.در کتاب «دیباچهاى بر رهبرى» ضمن بیان وجود انتظار ظهور یک منجى بزرگ در میان اقوام مختلف غربى، و بهره بردارى پارهاى از افراد از یک چنین انتظار عمومى، نام پنج نفر از مدّعیان را که از انگلستان برخاستند به عنوان: «جیمز نایلور» و «یوحنا سوثکات» و «ریچارد برادرز» و «جان نیکولز تام» و «هنرى جیمز پرینس» را ذکر مى کند، و از «برنارد باربر» جامعه شناس آمریکایى در رساله «نهضت منجى گرى»وجود چنین اعتقادى را، حتّى در میان سرخ پوستان آمریکایى نقل کرده مى گوید:در
میان قبائل سرخ پوست آمریکائى … این عقیده شایع است که روزى گرد سرخ پوستان ظهور خواهد کرد و آنها را به بهشت زمین رهنمون خواهد شد …تنها تا پیش از سال 1890 بالغ بر بیست نوع از این نهضت ها در تاریخ آمریکا ضبط شده است.در بحثى که از کتاب «علائم الظّهور» تصریح شده بود که: آثار این عقیده را در میان اهالى اسکاندیناوى و بومیان مکزیک و نظایر آنها نیز مى توان یافت.
از مجموع آنچه تاکنون گفتیم نتیجه مى گیریم که این انتظار جنبه منطقه اى ندارد؛ انتظارى است همه گیر و گسترده و در سطح جهانى، و سرانجام شاهدى است بر فطرى بودن این اعتقاد.
